Steenvoorde, 10 augustus 1566. Banneling Sebastiaan Matte is terug in de Vlaamse Westhoek, broeinest van maatschappelijke onrust en het jonge calvinisme. Matte preekt fel tegen de rooms-katholieke kerk en overheden. Na afloop dringen toehoorders het plaatselijke Sint-Laurentiusklooster binnen en slaan alle religieuze beelden kapot. De vlam slaat in de pan: de Beeldenstorm raast door de Zuidelijke en de Noordelijke Nederlanden.

De Beeldenstorm - één van de vensters in de historische canon va...

De Nederlandse samenleving veranderde razendsnel aan het eind van de negentiende eeuw. Oude, vertrouwde waarden wankelden door een stroom aan nieuwe ideeën en levensstijlen. Alles moest anders: de inrichting van de maatschappij, de omgang met het lichaam en ook religie en spiritualiteit. Anarchisten, vegetariërs, theosofen, spiritisten, utopische kolonisten, feministen, strijders voor homorechten: de verschillende stemmen van linkse activisten tot ultrarechtse ‘trekvogels’ en reactionai...

Van kooplui die zich aaneensloten voor wederzijdse bescherming tot een verbond van ongeveer tweehonderd steden dat oorlogen voerde en koningen de wet spelde. Ziedaar de ontwikkeling van de Hanze, de ‘internationale’ handelsorganisatie in middeleeuws Europa. Toen zij in 1356 in Lübeck een officieel stedenverbond werd, had zij al een voorgeschiedenis van eeuwen. Ooit waren er verschillende Hanzen, zoals de Vlaamse Hanze van Londen. De Hanze beheerste de handel op Noord- en Oostzee. Zij str...

Vikingen belicht de turbulente periode in de Europese geschiedenis van twee eeuwen confrontaties met de Vikingen, die in de Lage Landen werden afgesloten met aanvallen op Tiel en Utrecht in 1006/1009. Met een blik die reikt van Byzantium tot Groenland en van de Scandinavische voorgeschiedenis tot de slotakkoorden van de Vikingcultuur in de late middeleeuwen. De Lage Landen en naburig gebied vormen het centrum, met speciale aandacht voor het in elkaar grijpen van gebeurtenissen aan beide zijde...

'De mens is niet om te lijden in de wieg gelegd,' schreef Simon Vinkenoog in 1967. Het tekent de mentaliteit van de toenmalige tegencultuur, een verbijsterend palet van activisme, bewustzijnsverruiming en spiritualiteit. Onmiddellijke ontsnapping aan de knellende banden van de maatschappij was het doel: een vlucht naar boven op de vleugels van idealen of drugs, of allebei. Jan J.B. Kuipers schetst de diverse bewegingen en figuren die de jaren zestig en zeventig tekenden, en vraagt zich af in ...

Koning Gorilla of Willem de Goede? De eerstgenoemde bijnaam van Willem III (1817-1890) is bekender. Willems leven werd geteisterd door schandalen. Hij regeerde lang, van 1849-1890. Zijn koningschap is vooral van belang door de periode waarin het viel: een tijd van transformatie naar een samenleving, gekenmerkt door verstedelijking, industrialisering met alle uitwassen van dien en democratisering. En ook van wetenschappelijke en technologische revoluties en conflicten tussen grote, naburige na...

De geschiedenis van de VOC, de eerste naamloze vennootschap en 'multinational' ter wereld, is nauw verweven met die van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Lange tijd was de Compagnie het grootste handelsbedrijf ter wereld: een puur commerci

De discussie over leven, karakter en betekenis van Willem van Oranje (1533-1584) laait regelmatig op. De figuur van de 'vader des vaderlands' is nog springlevend.

De Opstand tegen Spanje en de Reformatiegeschiedenis in de Nederlanden zijn niet denkbaar zonder deze prins van Oranje, die in zijn eigen tijd al voorwerp was van felle controverses. Oranje stond aan de wieg van de Noord-Nederlandse natie, maar deze 'geboorte' voltrok zich tegen zijn wil. Zijn pogingen om de scheuring van Noord en Z...

De latere zestiende eeuw is een tijd van oproer en oorlog, waarin ook de Staats-Spaanse Linies ontstaan. Dit complex van forten, schansen, linies en vestingstadjes telt zo’n 450 objecten in een gebied van 80 bij 40 kilometer aan weerszijden van de landsgrens tussen Knokke en Antwerpen. Scheppers zijn de Spaanse, de ‘Staatse’ en de Franse militaire apparaten gedurende de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) tot de Spaanse Successieoorlog (1701-1714) – latere aanpassingen niet meegerekend. ...