Dit boek stelt de emanciperende functie van cultuur centraal. Aan de hand van concrete, vaak onderbelichte casussen uit de literatuur en kunst van de lage landen worden lijnen getrokken tussen het door de Verlichting geïnspireerde sociabiliteitsideaal en meer hedendaagse vormen van publieksparticipatie. Daarbij komen verschillende vragen aan de orde. Welke rol speelden kunstuitingen en vormen van cultuurparticipatie toen en nu in emancipatiebewegingen (vrouwen, arbeiders en minderheden, al d...

Hoe textielfabrikanten de Overijsselse natuur beschermden is een lang bewaard gebleven geheim. De Twentse textielfabrikant Gerrit Jan van Heek jr. zag negentig jaar geleden al het belang van natuurbescherming en gaf de aanzet tot de oprichting van wat nu de provinciale natuurbeschermingsorganisatie Landschap Overijssel is. Tegelijk riep hij andere fabrikanten op om het karakteristieke landschap te behouden en zorgvuldig om te gaan met cultuurhistorische waarden. In mei 1941, midden in de Twee...

In Nederland bleef homeopathie lange tijd het terrein van lekengenezers en charlatans. In 1886 trad de arts Nicolaas Voorhoeve, leider van de ‘Vergaderingen van Gelovigen’, aan. Hij benoemde geloofsbroeders in besturen en maakte van homeopathie een christelijk gekleurde heelkunde. Toen zoon Jacob in 1951 stierf, verdween de religieuze kleuring.

In 1835 publiceerde Alexis de Tocqueville een essay over het pauperisme, dat een belangrijk onderwerp van discussie was geworden sinds de gevolgen van de industriële revolutie tot het Europese maatschappelijke bewustzijn begonnen door te dringen. De aanleiding werd gevormd door zijn waarneming dat de armen er in de rijkste landen nog slechter aan toe waren dan in de armste. Tocqueville beschouwde armoede als een logische uitkomst van de economische ontwikkeling en meende dat een modern land ...

Het 'Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis' publiceert Nederlands- en Engelstalige artikelen op het gebied van de boekgeschiedenis van de Lage Landen.

Dit nummer van het Jaarboek bevat een thema-dossier over Onderwijs en Pedagogiek. Elise Watson neemt de lezer mee de zeventiende-eeuwse katholieke schoolboeken en catechismussen in. De protestantse catechismussen uit dezelfde periode staan centraal in het artikel van Gunilla Eschenbach. Ook de bijdrage van Arthur der Weduwen handelt over ...

Benamingen als Wijnstraat of Wijnhaven in stadskernen herinneren aan het economisch belang van de wijnhandel vóór 1800. Met belastinginkomsten uit wijn werden oorlogen, weeshuizen en gebouwen betaald. Eind achttiende eeuw daalde de wijnconsumptie sterk en zakte de wijnhandel in. Pas vanaf 1960 dronk men weer evenveel wijn als vroeger. Deze geschiedenis van wijn beschrijft karakteristieken van wijnhandelaren en -consumenten, de invloed van overheid en van wijnschrijvers, de kwaliteit van wij...

Annemieke van Drenth onderzoekt aan de hand van de geschiedenis van de Haagse Idiotenschool hoe speciale kinderen in de loop van de negentiende eeuw ontdekt werden. Dominee Cornelis E. van Koetsveld richtte deze eerste school voor speciaal onderwijs op met steun van de zeer betrokken koningin Sophie. Kinderen die niet mee konden komen in het gewone lager onderwijs werden er onder de noemer ‘idioot’ opgenomen. Idiotisme werd niet langer als ziekte gezien, maar als stagnatie in de kinderlij...