Herkenning en bevreemding streden om de voorrang toen Carolijn Visser recentelijk door China reisde. Wat ooit onvoorstelbaar was, is nu heel gewoon: katholieken die tijdens de Culturele Revolutie hun geloof in het geheim moesten belijden, trekken nu naar kerken waar plaats is voor vierduizend man. Overal worden de traditionele hutongs gesloopt, om plaats te maken voor torenflats. Meneer Xu, die al jarenlang met de camera de veranderingen in Shanghai vastlegt, bracht Carolijn Visser op zijn zo...

‘Ik weet niet of het bestaan van Israël mensenlevens gered heeft – toen die gered moesten worden, bestond Israël nog niet. Maar ik weet ook niet wat de toekomst nog eens brengen zal.’

Het eerste stukje dat Renate Rubinstein publiceerde, in 1952, gaat over Israël. Het laatste, in 1990, eveneens. Het thema van de joodse staat in zijn strijd met de Palestijnen en de Arabische buurlanden

trekt een rode draad door haar werk. Het land treedt op de voorgrond in zo’n zestig van haar column...