Gnosis en gnostiek

De vondst van oude gnostische teksten uit de begintijd van het christendom bracht een schokgolf teweeg. Ze waren in de vierde eeuw door de kerk verboden en hadden vernietigd moeten worden. Maar monniken van een klooster bij Nag Hammadi verstopten ze in een kruik en begroeven ze. Het duurde nog tot 1945 tot ze weer gevonden werden.

Uit die teruggevonden teksten komen een heel andere Jezus en een heel andere visie op de mens tevoorschijn dan die we kennen uit het kerkelijke christendom. Jezus is daar geen wonderen doende god, maar een boodschapper die de mens oproept zichzelf te herinneren: 'Mens sta op en herinner jezelf'.

Kern van de gnostische zienswijze is dat in elk mens een innerlijk weten van liefde woont, de gnosis. Maar die gnosis kan verduisterd raken. De gnostiek als spirituele traditie biedt de mens een weg naar de bevrijding van de liefde in hemzelf.

Met zijn heldere en toegankelijke manier van schrijven maakt Bram Moerland de betekenis van deze teksten stap voor stap duidelijk. Hij plaatst ze ook in hun historische context, wat hun grote belang nog extra benadrukt. Hij laat ook zien waarom deze teksten voor veel hedendaagse christenen, die zich niet meer thuis voelen bij oude dogma's, een bevrijdend perspectief bieden.

Bram Moerland was docent filosofie aan de School voor Journalistiek in Utrecht.

Met zijn ontdekking van de katharen begon voor hem een historische, en steeds persoonlijker wordende speurtocht naar de verborgen spirituele traditie van de gnosis. Zijn gehele oeuvre is nu verkrijgbaar bij AnkhHermes.

Ik ken op dit moment geen Nederlandstalige inleiding die de gnostiek van binnenuit dichterbij brengt dan deze. De taal is fascinerend helder en aangrijpend.

Boudewijn Koole