In zijn lezingen in het raam van de ANV-leerstoel ‘De Nederlanden in de wereld’ plaatst Wiep van Bunge de bijdrage van de filosofie aan de bloei van de zeventiende-eeuwse Nederlandse Republiek voor het voetlicht. De spilfiguur van zijn verhaal is Benedictus Spinoza. Van Bunge toont met verve aan hoe deze filosoof van wereldformaat in twee richtingen innig verbonden is met zijn land. Spinoza is geen eenzame, onbegrepen filosoof die zijn tijd vooruit was. Integendeel. Zijn denken is ingebed i...

Since Hans Blumenberg developed his metaphorology, there has been a constantly growing interest among philosophers in the function of metaphorical language in philosophy. In this tradition of a positive approach to philosophical metaphors, the publication of Ralf Konersmann's Wörterbuch der philosophischen Metaphern (2007, third edition 2011) is a landmark, that testifies to the actuality and importance of the problem of the relationship between philosophical rationality and its roots in pre...

Ce livre a pour objet principal de décrire le sport en tant qu’art de vivre. L’art de vivre pose la question de la vie bonne, du sens, de la qualité de vie. Jadis, les Hellènes en avaient déjà soulevé l’importance d’un point de vue philosophique et pratique. Ainsi, la quête de cette vie bonne n’est possible que si elle prend en compte la dimension du soin du corps.

Notre tradition occidentale a trop souvent éliminé la corporéité, le besoin de prendre soin de son corps. Le...

Leopold Flam (1912-1995) is een filosoof die het voor elkaar kreeg om een oeuvre bij elkaar te schrijven. Vaak misbegrepen als typische mei ’68 existentialist, de zogenaamde ‘Vlaamse Sartre’, is Flam veeleer een filosoof van alle tijden, omdat hij als geen ander kon denken terwijl hij sprak of schreef. In zijn woorden, gesproken of te boek gesteld, evoceert hij de filosofie in al haar rijke verleden, haar hedendaagse relevantie en haar wijsheid voor de toekomst. Leopold Flam verdient da...

Baruch (of Benedictus) de Spinoza legt in de zeventiende eeuw de basis voor een radicaal nieuwe kijk op mens en samenleving. Hij tracht de mens te begrijpen zoals hij is, niet zoals hij zou moeten zijn; de mens niet (veroordelen, maar onderzoeken, als een deel van de natuur. Met zijn naturalisme anticipeert Spinoza op het darwinisme: hij schetst de mens als een wezen dat vooral zijn voortbestaan (‘conatus’) nastreeft.

Toch kan het menselijke handelen niet herleid worden tot het rationeel ...

Vrijheid van religie en neutraliteit van de overheid lijken een verworven recht. Onder vrijzinnig, atheïstisch of humanistisch geïnspireerde auteurs tekent zich echter een duidelijke breuklijn af in de discussie over hoe de publieke ruimte kan ingevuld worden. Aan de ene kant vinden we fervente voorvechters van het 'vrij zijn van religie' (freedom from) en van een strikte neutraliteit, aan de andere kant wordt vrijheid van religie (freedom of) benadrukt en een inclusieve of pluralistische n...

Voor de toekomst van de vrijmetselarij, gegeven het feit dat er zich in de geglobaliseerde wereld hier en daar nieuwe godsdienstoorlogen manifesteren, is een nieuwe kijk op ontstaan en ontwikkeling van de vrijmetselarij van groot belang. Maar er is meer aan de orde. De toekomst van de Continentaal-Europese niet dogmatische vrijmetselarij hangt af van een spirituele herbronning, wat betekent dat er aan de ver gevorderde verkleutering van een gemoedelijke vrijmetselarij moet worden gesleuteld. ...

Voor een humanist heeft het onderwijs als doel om kritische burgers te vormen. Deze zullen hun plaats innemen in de superdiverse samenleving van vandaag en morgen. Maar is dit een realistische verwachting? Vrijzinnig humanist Jimmy Koppen gaat in dit essay dieper in op allerhande vragen en bezorgdheden. Bestaat er iets als een ideale school? Hoe garanderen we gelijke onderwijskansen, ongeacht herkomst en sociaal-economische achtergrond van leerlingen? Wat kunnen we nog vragen aan onze leerkra...

De grens tussen feit en fictie is wazig. Democratische instellingen staan onder druk. En door het vele werk is er amper tijd om daarover na te denken, laat staan om er iets aan te doen. Het lijken hedendaagse zorgen, maar meer dan 50 jaar geleden schreef Hannah Arendt al uitvoerig over het gevaar van deze processen. Vandaag winnen de ideeën van Arendt alleen maar aan belang. Daarom leggen we dat gedachtegoed opnieuw op tafel.

In deze tweede lezingenreeks focussen we op een thema dat zowel ...

De vraag naar waarheid is zo oud als de mens zelf. Nadenken over waar en vals is een bij uitstek menselijke activiteit. Maar net om die reden kan waarheid geen evident of statisch gegeven zijn. Ze komt tot stand in en met het vragen van de mens en vormt daarom het voorwerp van eindeloze reflectie en debat. Verschillende VUB-onderzoekers hebben zich elk op hun manier over het thema ‘waarheid’ gebogen. De vele bijdragen die in dit boek aan bod komen resulteren dan ook in een mozaïek aan st...